Уладзіслаў Струміла

Биография

Уладзіслаў Струміла нарадзіўся 9 жніўня 1949 году ў вёсцы Слабодка, што на Астравеччыне, літаральна на беларуска-літоўскім памежжы, што тады выглядала хіба што на памежжа дзьвух савецкіх калгасаў. Ён дужа добра вучыўся ў школе, дзе ё атрымаў свой першы ўласна беларускі досьвед праз мову падручнікаў. Тады, яшчэ школьнікам, Уладзіслаў паспрабаваў свае сілы ў публіцыстыцы й літаратуры, адпраўляючы свае допісы ў газэту "Піянэр Беларусі" й часопіс "Бярозка". Пасьля публікацыяў там, у далёкім-далёкім Менску (у чатыры разы далейшым за Вільню), ён вырашыў для сябе назаўсёды, што ягоны лёс будзе зьвязаны адно зь пісьменствам. Але ў якой мове?

Па сканчэньні, з залатым мэдалём, школы Уладзіслаў Струміла ў 1966 годзе паступіў у Інстытут замежных моваў, у Менску. У той час ён засяродзіўся цалкам на нямецкай філялёгіі. Але ягоны зямляк, сябра й калега Ян Сянкевіч распавядаў пра цікавую акалічнасьць: яны удвух імкнуліся ў сталіцы гаварыць па-беларуску. Гэтак, як іх вучылі ў школе. Але ўрэшце гэта пачало выглядаць на эпатаж. Струміла зь Сянкевічам задаліся пытаньнем: чаму ім, пашпартным "палякам" мусіць рупіць за беларушчыну болей, чым тым "беларусам"? Тады й прыйшло усьведамленьне сваёй, няхай і ўскоснай, прыналежнасьці да польскае культуры. Менавіта ў Менску -- сваім і чужым, блізкім і далёкім - нарадзілася польскасьць Уладзіслава Струмілы. Тут ён і ўзяўся за грунтоўнае вывучэньне польскае мовы. Вышэйшую адукацыю атрымаў у 1972 годзе.

Затым быў год працы ў Нямеччыне, куды яго "размеркавалі" пасьля Інстытуту, як выдатніка. Тут для яго стала блізкай і нямецкая мова. Блізкай нагэтулькі, што ён мог імітаваць розныя размоўныя дыялекты, а нават і пісаць мастацкую прозу...

Падчас службы ў савецкім войску (1974-1975) Уладзіслаў Струміла імкнецца пісаць вершы й апавяданьні па-польску, шукаючы у гэтакі спосаб адхланьня ад навакольнага асяродзьдя. Перакладаў з польскай на беларускую паэзію. Але ўсё тое зьнікла ў полымі, разам з савецкай кашараю...

Адзіным спосабам мець любімую працу й быць побач з любімай бацькаўшчынай, роднай Астравеччынай -- было жыць у Вільні. А там, адзінай на той час магчымасьцю, быць у пісьменстве -- стаць супрацоўнікам камуністычнае газэты "Czerwony Sztandar". Пісаў там шмат. Але найперш пра Беларусь, пра тую частку Віленшчыны, што была за штрых-пункцірнай істужкаю адміністарцыйнае мяжы. Багата вандраваў Уладзіслаў Струміла па ўсіх ваколіцах ад Маладэчна да Браслава, ад Смургоняў да Навагарадка. Мала хто тады, нават з сяброў, ведаў пра тое, што ён піша для сябе па-беларуску...

Ад 1981 па 1992 год Уладзіслаў Струміла, жвавы й няўрымсьлівы, працаваў у польскамоўнай праграме Літоўскага Радыё. Пасьля ён сыходзіць на індывідуальную працу, багата перакладае зь нямецкай, выкладае. На гэты, апошні пэрыяд ягонага жыцьця, прыпадае й ягоны творчы росквіт. Ён распачынае супрацоўніцтва ня толькі з польскімі, але й беларускімі, расейскімі, нямецкімі выданьнямі. Ягоныя допісы зьяўляліся й на старонках "Нашае Нівы". Самымі значнымі публікацыямі Струмілы ў "НН" ёсьць дзьве вялікія нізкі нямецкіх апавяданьняў (№7, 1994; №.2, 1995) Гэта дзякуючы Уладзіславу Струмілу упершыню па-беларуску загаварылі гэроі твораў Эрыха Кэстнэра, Макса Фрыша, Зыгфрыда Ленца, Петэра Гандке, Імрэлы Брэндар, Макса фон дэр Грюна. Кола сюжэтаў перакладзеных апавяданьняў досыць вялікае, ад авантурных да гарэзьліва-лірычных. Перакладчык імкнуўся заахвоціць нас, падзяліцца з намі тым, чым захапляўся ён - вялікім сьветам вялікае нямецкае літаратуры. Зь немаведамых прычынаў Струміла нічога не пераклаў па-беларуску з сучаснае польскае літаратуры...

Польскім літаратарам яго самога зрабілі калегі й сям'я. У 1998 годзе ў Варшаве выйшла ксёнжачка пад тытулам "Tu byla Polska", што пасьпяшаліся абвесьціць першым выданьнем польскамоўнае прозы аўтара зь Вільні за ўсю паваенную гісторыю. Першая частка кнігі складаецца з артыкулаў Уладзіслава Струмілы, што былі надрукаваныя ў віленскай ", а затым і ў у Горадні. Усе яны прысьвечаныя Беларусі, а менавіта Астравеччыне й суседнім куткам Віленшчыны. Ня будзем вінаваціць аўтара ў палянафільстве. Хіба ж не былі насамрэч некалі даўно гэтыя краі ў складзе польскай дзяржавы? Але гэта, вядома не прадмет для аналізу. Прынамсі не ў рамах майго выступу...

Інтрыга палягае на тым, што большасьць апавяданьняў з другой, мастацкай часткі кнігі, у арыгінале былі напісаныя па-беларуску. Пра гэта мімаходзь сьведчыць у сваёй прадмове да кнігі яе рэдактар Ян Сянкевіч.

Уладзіслаў Струміла памёр заўчасна й нечакана. Ягонае сэрца спынілася 30 жніўня 1996. На Астравеччыне. На самай мяжы. Па дарозе ў Вільню.



Показывать:

Книги на прочих языках


Переводчик

Сборники
X